W polskich portach może wkrótce dojść do spektakularnych roszad na poziomie właścicielskim. Grupa Rhenus jest bliska przejęcia kontroli nad spółką Bulk Cargo. Oferta konsorcjum Viterry i CM została natomiast uznana za najlepszą przez port w Gdyni. Obie transakcje mogę wywołać polityczną burzę – ocenił w środowym wydaniu „Puls Biznesu”. Lokowaniem biznesu w bałtyckich terminalach interesują się międzynarodowe korporacje, takie jak niemiecka grupa Rhenus czy międzynarodowa Viterra z Copenhagen Merchants (CM).
Pierwszy z inwestorów dąży do przejęcia kontroli nad spółką Bulk Cargo – Port Szczecin, zarządzającą terminalem przeładowującym węgiel, koks, rudę żelaza i inne towary masowe oraz drobnicę – poinformował „PB”.Z kolei – jak podała gazeta – oferta konsorcjum firm związanych z Viterrą i CM, dotycząca dzierżawy terminala zbożowego w Gdyni, drugi raz z rzędu została uznana przez zarząd tamtejszego portu za najkorzystniejszą. Poprzednio na transakcję nie zgodził się resort infrastruktury, informując, że decyzja odmowna została podjęta ze względu na bezpieczeństwo państwa.
Dotychczas wejście zagranicznych firm do polskich terminali próbowali blokować politycy. Na początku 2023 r. została nawet uchwalona ustawa dotycząca prawa pierwokupu akcji i udziałów operatorów hubów portowych przez podmioty skarbu państwa. Obecny rząd nie zamierza jednak stwarzać barier czy ograniczeń. Arkadiusz Marchewka, wiceminister infrastruktury, stwierdził Polskie porty morskie potrzebują szeregu inwestycji, które pomogą w dalszym wzroście przeładunków, i że to wielkość przeładunku decyduje o sensowności i atrakcyjności portu a nie pochodzenie jego właściciela.
Należy jednak zauważyć, ze od 2023 r. polskie porty rosną wyraźnie w siłę. Polskie porty morskie zaliczyły bardzo udany 2023 r. Ich rola rośnie nie tylko w zakresie handlu i transportu towarów. Bałtyk staje się także coraz ważniejszym oknem Polski w kwestiach energetycznych. Wybrzeże pełni ważną rolę w transformacji energetycznej kraju. Dla polskich portów 2023 r. był kolejnym rokiem wzrostów. Łącznie cztery największe obiekty (Gdańsk, Gdynia, Świnoujście i Szczecin) przeładowały 145,7 mln ton towarów. Był to wzrost na poziomie 10 proc. Port Gdańsk stał się najdynamiczniej rozwijającym się europejskim portem. Dynamika wzrostu od 2013 r. sięgnęła łącznie 167 proc. Na wzroście znaczenia portów zyskuje także budżet centralny. W 2022 r. wpływy z tytułu podatków, ceł i akcyzy sięgnęły 58 mld zł. W 2021 r. było to 29,73 mld zł, a w połowie ubiegłej dekady 17,11 mld zł. Port Gdańsk, który jest największym polskim portem, może pochwalić się zyskiem netto za 2023 r. na poziomie 224,4 mln zł. Warto przypomnieć, że jeszcze w 2021 r. był on trzykrotnie niższy i sięgał 65 mln zł.
Największym portem morskim Bałtyku jest położony nad Zatoką Fińską i oddalony o 170 km od Petersburga rosyjski port Ust-Ługa. W 2023 r. wolumen przeładowanych tam dostaw wyniósł 112,5 mln ton, co było spadkiem o 9,3 proc. w ujęciu rocznym. Na drugim miejscu znalazł się Port Gdańsk, który przeładował łącznie 81 mln ton towarów. Było to o 12,7 mln ton więcej niż w 2022 r. Gdańsk po raz pierwszy wskoczył na drugie miejsce wśród portów bałtyckich wiosną 2022 r.
Obecnie trzecie miejsce należało do rosyjskiego portu Primorsk, gdzie w 2023 r. przeładowano 63,1 mln ton ładunków. Czwarte miejsce także zajął port rosyjski. Sankt Petersburg przeładował 49,6 mln ton. Piąte miejsce zajął zespół portów Szczecin-Świnoujście, gdzie przeładowano łącznie 35,3 mln ton towarów. Port Gdynia znalazł się na ósmej pozycji z wynikiem 29,4 mln ton, plasując się tuż za niemieckim portem Rostock (30,9 mln ton).
Wybrzeże i porty polskie pełnią również ważną rolę w transformacji energetycznej kraju. Jesienią 2023 r. Orlen w Świnoujściu ruszył z budową pierwszego w naszym kraju terminala instalacyjnego na potrzeby morskich farm wiatrowych. Będzie to jeden z najnowocześniejszych tego typu portów w Europie. Budowa zostanie ukończona w 2025 r. Będzie on wspierał realizację budowy projektu Baltic Power. Później będą mogli z niego korzystać inni deweloperzy.
Korzystna lokalizacja Świnoujścia sprawia, że obiekt będzie mógł także wspierać projekty duńskie, szwedzkie i niemieckie. Każde z dwóch dostępnych nabrzeży pozwoli na wstępny montaż wież turbin wiatrowych o wysokości ponad 100 m i masie około 1000 ton każda. Długość nabrzeży, wynosząca w obu przypadkach 250 m, umożliwi operowanie nawet największym dostępnym obecnie specjalistycznym statkom typu jack up, przeznaczonym do instalacji najnowocześniejszych turbin o mocy jednostkowej 15MW i większych. Całkowity koszt inwestycji opiewa na 4,73 mld euro.
Wzrost znaczenia polskich portów na przestrzeni ostatnich lat jest efektem zrealizowanych wcześniej inwestycji. Obecnie prowadzonych jest wiele projektów mających podnieść sprawność tych obiektów.
Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście realizuje program inwestycyjny oparty na obowiązującej „Strategii rozwoju portów morskich w Szczecinie i Świnoujściu do 2027 r.”. Wśród podjętych zadań, poza bieżącą pracą portów obejmujących m.in. remonty oraz naprawy, znajdują się duże projekty inwestycyjne realizowane przy wsparciu środków UE.
Na liście znajduje się, m.in. poprawa dostępu do portu w Szczecinie w rejonie Kanału Dębickiego, a także w rejonie Basenu Kaszubskiego, przystosowanie infrastruktury Terminala Promowego Świnoujście do obsługi transportu intermodalnego, a także głębokowodny Terminal Kontenerowy w Świnoujściu. Ten ostatni projekt zakłada także budowę kompletnego, zelektryfikowanego układu kolejowego, obejmującego przygotowanie torów dojazdowych oraz grupy torów zdawczo-odbiorczych oraz przyjazdowo-odjazdowych. Projekt ma zapewnić funkcjonowanie głębokowodnego terminalu kontenerowego, o funkcji hubowej, umożliwiającego docelowy przeładunek na poziomie 1,5 mln TEU przy zdolności przeładunkowej ok. 2 mln TEU.
W Gdyni prowadzone są natomiast prace nad projektem Portu Zewnętrznego. Pierwsze przeładunki pojawią się w nim na przełomie lat 2028 i 2029. Na terenie powstanie też terminal kontenerowy. Jego możliwości mają sięgnąć 2,5 mln TEU. Port będzie mógł obsługiwać największe jednostek, jakie mogą pływać po Bałtyku. Będzie tam również możliwy przeładunek elementów farm wiatrowych.
Port Gdańsk rozwija zarówno Port Zewnętrzny jak i Wewnętrzny. W 2023 r. zakończono rozbudowę Nabrzeża Przemysłowego, co było ostatnim elementem trwającego od 2016 r. programu inwestycyjnego. Wartość oddanej do użytku inwestycji to około 82 mln zł. W 2022 r. zakończono pogłębianie toru wodnego i modernizację ponad 5 km nabrzeży. Zwiększyło to dopuszczalne zanurzenie statków wchodzących do Portu Wewnętrznego. W grudniu 2023 r. Port Gdańsk poinformował, że ruszy z budową umocnienia dna wzdłuż Nabrzeża Przemysłowego w Porcie Wewnętrznym. Inwestycja o wartości 28 mln zł doprowadzi do zwiększenia głębokości technicznej przy nabrzeżu do 10 m. Poszerzy to znacznie możliwości przeładunkowe operatorów.
