Od 2008 r. UE zmagała się z serią nakładających się na siebie kryzysów, które wystawiały na próbę jej instytucje, polityki i jedność i tym samym praktycznie sprawdzały efektywność systemu organizacyjno-prawnego stworzonego przez Traktat z Lizbony. Kryzysy te obejmowały spowolnienia gospodarcze, podziały polityczne, wyzwania w zakresie zdrowia publicznego, zagrożenia dla bezpieczeństwa i niepokoje społeczne. UE odpowiedziała na każde z tych wyzwań za pomocą mieszanki nowych polityk, instrumentów finansowych i reform instytucjonalnych, chociaż każdy kryzys ujawnił również istniejące słabości. Mimo to kryzysy często napędzały dalszą integrację i współpracę między państwami członkowskimi, szczególnie w takich obszarach jak zarządzanie gospodarcze, migracja, obronność i energia. Po „Lizbonie” UE działała jako bardziej spójny podmiot polityczny podczas różnych kryzysów. Każdy z kryzysów stanowił wyzwanie dla jej spójności, instytucji i polityki. Poniżej znajduje się lista głównych kryzysów, z którymi UE zmagała się od 2008 r. do dziś, wraz z krótkim opisem każdego z nich:
Globalny kryzys finansowy (2008-2009). W 2008 r. UE została głęboko dotknięta globalnym kryzysem finansowym, który rozpoczął się od upadku Lehman Brothers w USA. Wiele gospodarek UE weszło w recesję, a sektory bankowe borykały się z niedoborami płynności. Kryzys ujawnił słabości systemów finansowych kilku krajów UE, szczególnie w strefie euro. Instytucje UE musiały interweniować, aby ustabilizować system gospodarczy i bankowy, co doprowadziło do środków oszczędnościowych i niezadowolenia społecznego.
Kryzys zadłużenia strefy euro w latach 2009-2015 został wywołany globalnym kryzysem finansowym i dotknął kilka krajów strefy euro, w szczególności Grecję, Irlandię, Portugalię, Hiszpanię i Cypr. Te kraje stanęły w obliczu niezrównoważonego poziomu długu publicznego, co wywołało obawy o niewypłacalność państw. UE ustanowiła mechanizmy takie jak Europejski Mechanizm Stabilności i Europejski Instrument Stabilności Finansowej, aby zapewnić pomoc finansową krajom zmagającym się z trudnościami. Środki oszczędnościowe zostały nałożone jako warunek pakietów ratunkowych. Kryzys doprowadził do wezwań do silniejszego zarządzania gospodarczego w strefie euro, w tym utworzenia unii bankowej
i większego nadzoru fiskalnego.
Kryzys migracyjny w latach 2015-2016 był spowodowany konfliktami na Bliskim Wschodzie, zwłaszcza wojną domową w Syrii, i niestabilnością gospodarczą w Afryce. Miliony uchodźców i migrantów szukało azylu w Europie, co wywołało ogromną presję na granice UE i systemy azylowe. Kryzys ujawnił głębokie podziały w UE w kwestii sposobu radzenia sobie z migracją. Podczas gdy państwa frontowe, takie jak Włochy, Grecja i Węgry, zostały przytłoczone, kilka krajów Europy Środkowej i Wschodniej odrzuciło kwoty UE dotyczące dystrybucji migrantów. W odpowiedzi UE wzmocniła kontrole na granicach zewnętrznych i podjęła próbę reformy Wspólnego Europejskiego Systemu Azylowego. Jednak kryzys doprowadził do napięć politycznych i wzrostu popularności partii populistycznych i antyimigranckich w całej Europie.
Brexit (2016-2020). Referendum w Zjednoczonym Królestwie w czerwcu 2016 r. zakończyło się głosowaniem za opuszczeniem UE, co było pierwszą decyzją państwa członkowskiego
o opuszczeniu Unii. Brexit wywołał intensywną niepewność polityczną i gospodarczą zarówno dla Wielkiej Brytanii, jak i UE. Proces negocjacji wyjścia Wielkiej Brytanii z UE zdominował politykę UE przez kilka lat. Kluczowe kwestie obejmowały stosunki handlowe, granicę irlandzką i prawa obywateli. Wielka Brytania oficjalnie opuściła UE 31 stycznia 2020 r., a okres przejściowy zakończył się 31 grudnia 2020 r. Obie strony zawarły umowę o handlu
i współpracy pod koniec 2020 r., unikając Brexitu bez umowy, ale nadal prowadząc do zakłóceń w handlu, podróżach i stosunkach gospodarczych.
Pandemia COVID-19. Pandemia COVID-19 uderzyła w Europę na początku 2020 r., prowadząc do powszechnych blokad, zamknięć gospodarczych i kryzysów zdrowia publicznego we wszystkich państwach członkowskich. Pandemia ujawniła słabości
w koordynacji zdrowia publicznego UE i spowodowała poważne zakłócenia gospodarcze, szczególnie w krajach Europy Południowej, takich jak Włochy i Hiszpania, które zostały mocno dotknięte wirusem. UE przyjęła szereg bezprecedensowych środków, w tym: utworzenie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Odporności, finansowanego z planu NextGenerationEU
o wartości 750 mld euro, którego celem była odbudowa gospodarek przy jednoczesnym skupieniu się na zielonych i cyfrowych transformacjach; koordynacja ogólnounijnej kampanii szczepień poprzez wspólne działania w zakresie zamówień publicznych; tymczasowe złagodzenie przepisów fiskalnych UE, aby umożliwić państwom członkowskim wydawanie większych kwot na opiekę zdrowotną i wsparcie gospodarcze. Pandemia przyspieszyła dyskusje na temat suwerenności UE w zakresie zdrowia i podkreśliła potrzebę silniejszych mechanizmów reagowania kryzysowego na szczeblu UE.
Rosyjska inwazja na Ukrainę (2022–obecnie). Pełnowymiarowa inwazja Rosji na Ukrainę
w lutym 2022 r. wywołała największy kryzys geopolityczny w Europie od czasów II wojny światowej. Wojna doprowadziła do poważnych konsekwencji humanitarnych, gospodarczych
i bezpieczeństwa dla UE. Konflikt sprowadził do UE miliony ukraińskich uchodźców, doprowadził do niedoborów energii i skłonił do ponownej oceny polityki obronnej
i bezpieczeństwa UE. Reakcja UE obejmowała: nałożenie szerokich sankcji na Rosję, wymierzonych w jej gospodarkę, sektor finansowy i elity polityczne; zapewnienie miliardów euro w postaci pomocy wojskowej, gospodarczej i humanitarnej dla Ukrainy; przyjęcie planu REPowerEU w celu zmniejszenia zależności od rosyjskiego importu energii, w szczególności gazu ziemnego; wzmocnienie współpracy obronnej i zobowiązanie się do większych wydatków wojskowych w całej UE.
Kryzys energetyczny (2022-obecnie). Rosyjska inwazja na Ukrainę zaostrzyła już zbliżający się kryzys energetyczny w Europie. UE była silnie uzależniona od rosyjskiego importu gazu,
a wojna zakłóciła dostawy, powodując gwałtowny wzrost cen energii. Kryzys energetyczny doprowadził do wysokiej inflacji, spowolnienia gospodarczego i niepokojów społecznych
w niektórych krajach UE. Zintensyfikował również dyskusje na temat potrzeby bezpieczeństwa energetycznego i przyspieszył przejście na energię odnawialną. UE uruchomiła REPowerEU, plan mający na celu dywersyfikację źródeł energii i przyspieszenie projektów w zakresie energii odnawialnej. Państwa członkowskie wdrożyły środki nadzwyczajne, takie jak pułapy cenowe, racjonowanie energii i dotacje dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Prowadzono działania mające na celu wzmocnienie poziomów magazynowania gazu
i koordynację zakupów energii w państwach członkowskich.
Inflacja i wzrost kosztów utrzymania (2021-obecnie). Wysoka inflacja, spowodowana zakłóceniami w łańcuchu dostaw związanymi z pandemią, a później zaostrzona przez kryzys energetyczny związany z wojną na Ukrainie, doprowadziła do kryzysu kosztów utrzymania
w całej Europie. Ceny żywności, energii i mieszkań gwałtownie wzrosły, wywierając presję na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Inflacja wystawiła na próbę stabilność gospodarczą UE, wzbudzając obawy o rosnące nierówności i niepokoje społeczne w kilku krajach. Skomplikowała również reakcję polityczną Europejskiego Banku Centralnego (EBC). EBC podniósł stopy procentowe, aby kontrolować inflację, podczas gdy rządy krajowe zapewniły pakiety pomocowe, aby złagodzić skutki wysokich cen energii i żywności dla obywateli. Odnowione zostały również dyskusje na temat reformy zasad fiskalnych UE, aby umożliwić większą elastyczność w czasach kryzysu.
Od 2008 r. UE zmagała się z serią nakładających się na siebie kryzysów, które wystawiały na próbę jej instytucje, polityki i jedność. Kryzysy te obejmują spowolnienia gospodarcze, podziały polityczne, wyzwania w zakresie zdrowia publicznego, zagrożenia dla bezpieczeństwa i niepokoje społeczne. UE odpowiedziała na każde z tych wyzwań za pomocą mieszanki nowych polityk, instrumentów finansowych i reform instytucjonalnych, chociaż każdy kryzys ujawnił również istniejące słabości. Mimo to kryzysy często napędzały dalszą integrację
i współpracę między państwami członkowskimi, szczególnie w takich obszarach jak zarządzanie gospodarcze, migracja, obronność i energia.
Propozycja zmiany traktatów UE jest odpowiedzią na wyzwania stojące przed organizacją, jest też swojego rodzaju reakcją na deficyty w strukturze lub modelu funkcjonowania. Dlatego warto było przypomnieć jakie kryzysy czy wyzwania nastąpiły od wejście w życie Traktatu
z Lizbony, z którymi UE i jej państwa członkowskie musiały się zmierzyć w ramach aktualnie obowiązującej struktury prawno-instytucjonalnej.