Innowacje odgrywają coraz większą rolę w gospodarce Unii Europejskiej. Umożliwiają one tworzenie nowoczesnych miejsc pracy, przyczyniają się do budowania bardziej zrównoważonego ekologicznie społeczeństwa i mają realny wpływ na wzrost poziomu i jakości życia milionów Europejczyków. Z tego też względu innowacje uważane są za najlepsze inwestycje w przyszłość Europy.

Podstawy prawe polityki innowacyjności zapisane zostały w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności w art. 173 TFUE. Jej głównym celem jest zbudowanie innowacyjnej, zielonej i konkurencyjnej gospodarki. Ma się to dokonać m.in. poprzez przekształcenie Unii w światowej klasy ośrodek badawczy i technologiczny, wdrożenie europejskich partnerstw innowacyjnych pomiędzy instytucjami Unii, władzami krajowymi i regionalnym a biznesem oraz usunięcie głównych przeszkód dla rozwoju innowacji, jakimi są kosztowne procedury patentowe i rozdrobnienie rynku. Na tym jednak nie koniec. Za pośrednictwem swoich programów ramowych w zakresie badań naukowych i innowacji UE przekazuje środki na wzmocnienie innowacji przemysłowych, co oznacza liczne inwestycje w technologie. W efekcie napędzają one zielone i cyfrowe transformacje oraz zapewniają, że odkrycia naukowe zostają wykorzystane do produkcji pożytecznych towarów posiadających rzeczywisty potencjał komercyjny. Bardzo dobrym przykładem wsparcia dla badań i innowacji w Unii jest program ramowy Horyzont Europa na lata 2021-2027, który z budżetem 95,5 mln euro ma na celu wzmocnienie międzynarodowej współpracy naukowej oraz rozwój nowych technologii. Kolejny działaniem Unii na rzecz innowacyjności jest Europejski Zielony Ład, który zakłada, że do 2050 r. Unia stanie się obszarem neutralnym klimatycznie, z nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarką. Polityka innowacyjności to także wspólne projekty technologiczne z partnerami spoza UE, głównie z USA czy Korei Południowej. Istotnym planem Unii w zakresie polityki innowacyjności jest również zapewnienie jej cyfrowej suwerenności, co ma się oznaczać uniezależnieniem od gigantów technologicznych z zakresu przetwarzania danych, z USA i Chin oraz stworzenie bezpiecznej, europejskiej infrastruktury chmurowej.

            Niestety działania te, to ciągle za mało, żeby Unia mogła skutecznie konkurować ze światowymi liderami innowacyjności. Wynika to przede wszystkim z faktu, że w Unii Europejskiej wydatki na badania i rozwój wynoszą średnio 2,2% PKB (2022 r.), co powoduje, że pozostaje ona w tyle za swoimi głównymi konkurentami. Przykładem mogą być Chiny, które dzięki inwestycjom w innowacje na poziomie 2,4% swojego PKB szybko stały się liderami w zakresie technologii 5G, AI i energii słonecznej. Jeszcze lepiej wygląda sytuacja w Stanach Zjednoczonych, gdzie 3,5% PKB przekazywane na badania, trafia głównie do sektora technologii informacyjnych, biotechnologii oraz energii odnawialnej. Unii daleko także do Korei Południowej, będącej światowym liderem w zakresie wydatków na B+R, inwestującej 4,9% swojego PKB w rozwój technologii 5G, półprzewodniki i sztuczną inteligencję.

Wniosek nasuwa się jeden. Unia Europejska odstaje od światowych liderów. Aby dogoni swoich światowych konkurentów musi zwiększyć wydatki na badania i innowacje. W innym przypadku stanie się zależna od innych, co realnie ograniczy jej zdolność do ochrony własnych obywateli.