Doug Livermore z prestiżowego Atlantic Counciel przedstawił ostatnio ciekawą analizę dotyczącą tego jak Rosja nasila obecnie swoją kampanię sabotażową w całej UE jako część hybrydowej wojny Moskwy przeciwko Zachodowi. Komentując to Sekretarz Generalny NATO Mark Rutte powiedział wprost: „Rosja prowadzi nasiloną kampanię hybrydowych ataków na naszych terytoriach sojuszniczych, bezpośrednio ingerując w nasze demokracje, sabotując przemysł i stosując przemoc”. Dodał przy tej okazji, że „linia frontu w tej wojnie nie znajduje się już wyłącznie na Ukrainie. Coraz częściej linia frontu przesuwa się poza granice do regionu bałtyckiego, do Europy Zachodniej, a nawet na daleką północ”.
Twierdzenia Rutte’a nie są nowe. Władze rosyjskie od dawna spotykają się z oskarżeniami o wszystko, od cyberataków i manipulacji politycznych po celowe rozpowszechnianie dezinformacji w celu destabilizacji poszczególnych krajów i siania niezgody wśród zachodnich sojuszników. Rosyjskie operacje wojny hybrydowej są obecnie często operacjami kinetycznymi w krajach zachodnich. Urządzenia zapalające, które zapłonęły w Niemczech i Wielkiej Brytanii w lipcu 2024 r., były podobno częścią tajnej rosyjskiej operacji, której celem było wzniecenie pożarów na pokładach samolotów cargo i pasażerskich zmierzających do USA i Kanady.
Wraz z tym, jak rosyjska inwazja na Ukrainę zbliża się do trzeciego roku, kampania hybrydowych działań wojennych Moskwy w całym świecie zachodnim wydaje się nasilać. W miarę ewolucji taktyki Rosji rządy i służby bezpieczeństwa na całym Zachodzie muszą współpracować, aby identyfikować zagrożenia i przeciwdziałać Kremlowi.
Operacje informacyjne są centralnym elementem rosyjskich wysiłków zmierzających do osłabienia Zachodu. Od początku pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę przekazy płynące z Moskwy przesunęły się od nieprawdopodobnych oskarżeń o „reżim nazistowski” w Kijowie w kierunku większego skupienia się na nieuchronności rosyjskiego zwycięstwa militarnego i braku wiarygodności Ukrainy jako partnera. Te przekazy są aktywnie promowane na całym Zachodzie przez rosyjskie źródła i pełnomocników Moskwy.
Przez większą część ostatniej dekady Rosja polegała głównie na własnych sponsorowanych przez państwo mediach, takich jak RT i Sputnik, aby promować narracje mające na celu podważenie jedności Zachodu i polaryzację opinii publicznej w krajach demokratycznych. Jednak w ostatnich latach coraz częściej podejmowane są wysiłki, aby wciągnąć do współpracy niekonwencjonalne media i osobowości mediów społecznościowych na całym Zachodzie, takie jak amerykańscy gospodarze podcastów. Umożliwiło to Rosji dotarcie do szerszej publiczności, a jednocześnie zwiększyło wiarygodność jej przekazu poprzez unikanie jakichkolwiek jawnych powiązań z Kremlem.
Cyberataki to kolejna istotna taktyka stosowana przez Rosję w celu podważenia stabilności na całym Zachodzie. Poprzez zakłócanie komunikacji, sianie chaosu i podważanie zaufania publicznego do instytucji, rosyjska cyberwojna ma potencjał, aby zakłócić i zdestabilizować społeczeństwa zachodnie. Jednym z ostatnich przykładów był cyberatak z grudnia 2023 r. na największego dostawcę usług telekomunikacyjnych na Ukrainie, który tymczasowo pozbawił miliony abonentów dostępu do sieci komórkowej i Internetu.
Rosja starała się również podsycać napięcia polityczne, wspierając ruchy populistyczne i partie, które są zgodne z antynatowskimi i antyunijnymi narracjami Kremla. W całej Europie i Ameryce Północnej Kreml jest oskarżany o wzmacnianie antyestablishmentowych partii politycznych i ruchów wszelkiego rodzaju. Wsparcie Moskwy dla ruchów skrajnie prawicowych i skrajnie lewicowych było raczej oportunistyczne niż ideologiczne, z naciskiem na wsparcie dla wszelkich grup uznanych za zdolne do destabilizacji polityki wewnętrznej w krajach zachodnich. To podejście okazało się skuteczne w wzmacnianiu narracji Kremla, a jednocześnie utrudniało przeciwdziałanie wpływom Rosji i utrzymanie wsparcia dla Ukrainy.
Kolejną drogą złowrogiego rosyjskiego wpływu jest dźwignia ekonomiczna, zwłaszcza poprzez uzbrojone wykorzystanie eksportu energii. Podczas gdy ogólne uzależnienie Europy od rosyjskiej energii znacznie spadło od rozpoczęcia pełnoskalowej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 r., szereg krajów UE nadal w dużym stopniu polega na rosyjskich dostawach energii. To sprawia, że są podatne na presję polityczną ze strony Moskwy.
Decydenci zachodni muszą zdać sobie sprawę, że wyzwania hybrydowego bezpieczeństwa, jakie obecnie stwarza Rosja, nie znikną wkrótce. Wręcz przeciwnie, Putin wyraźnie przygotowuje swój kraj do długotrwałej konfrontacji z Zachodem. Podczas gdy otwarty konflikt militarny między Rosją a NATO jest nadal uważany za mało prawdopodobny, narody zachodnie muszą być lepiej przygotowane do obrony przed eskalacją wysiłków Rosji, aby je podzielić i zdestabilizować. Będzie to wymagało wieloaspektowego podejścia, które odzwierciedla różnorodną naturę zagrożeń hybrydowych stwarzanych przez reżim Putina.
Zajęcie się dezinformacją jest kluczowe. Rządy zachodnie muszą zintensyfikować wysiłki w celu zwalczania rosyjskiej wojny informacyjnej, w tym poprzez wsparcie inicjatyw fact-checkingowych i poprawę literatury medialnej wśród społeczeństwa. Przed podjęciem nowych kroków tego rodzaju w sferze informacyjnej należy zauważyć, że Rosja ma historię skutecznego odpierania kontrśrodków, przedstawiając je jako próby tłumienia wolności słowa.
Wzmocnienie cyberobrony to kolejne kluczowe zadanie. NATO musi zainwestować w niedawno ogłoszone Zintegrowane Centrum Obrony Cybernetycznej aby chronić państwa członkowskie przed rosyjskimi cyberatakami. Sojusz powinien nadać priorytet wymianie informacji, wspólnym ćwiczeniom z zakresu cyberbezpieczeństwa i rozwojowi zespołów szybkiego reagowania w celu złagodzenia skutków przyszłych ataków.
Wyrafinowana wojna hybrydowa Kremla stanowi poważne zagrożenie dla jedności Zachodu i stanowi kluczowy front w globalnej konfrontacji, która wyłoniła się po rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Wykorzystując istniejące słabości polityczne, ekonomiczne i społeczne w Europie i Ameryce Północnej, Rosja dąży do osłabienia Zachodu od wewnątrz. Wymaga to stanowczej i skoordynowanej odpowiedzi, która obejmuje wysiłki na rzecz przeciwdziałania dezinformacji, wzmocnienia cyberobrony i zmniejszenia zależności energetycznej od Rosji. Rozwiązywanie tych wyzwań ma kluczowe znaczenie dla przyszłości bezpieczeństwa transatlantyckiego w coraz bardziej złożonym i nieprzewidywalnym klimacie geopolitycznym.
